ŻEGLOWANIE

Mieczowy kajak żaglowy posiada pełnię zalet żeglar­skich. Najbardziej finezyjne manewry dają się na nim wykonać. Dzięki wielkiej czułości, jest najbardziej od­powiednią łodzią do szkolenia żeglarzy.

Możliwości kajaka ożaglowanego są mniejsze. I tu jednak znajomość zasad żeglowania jest konieczna, by móc wyciągnąć maximum korzyści.

Nim pokrótce omówię najważniejsze manewry, podam parę terminów i wyjaśnień.

Wiatr nazywamy od kierunku, z którego wieje, np. północno-wschodni.

Siłę wiatru określamy według skali Beauforta.

Rozróżniamy wiatr prawdziwy (odczuwany gdy stoi­my w miejscu) i pozorny (gdy poruszamy się). Gdy jedziemy z wiatrem, siła jego wydaje się nam mniejsza, pod wiatr — większa.

Nawietrzną nazywamy tę stronę kajaka, na którą wieje wiatr; zawietrzną zaś — stronę przeciwną, za­krytą od wiatru.

Płynąć można:

„pełnym wiatrem“ (wiatr dmie ztyłu),

,,w trzy ćwierci wiatru“ (gdy wiatr wieje ztyłu i zboku).

„w pól wiatru” (wiatr dmie zboku, prostopadle do kierunku jazdy czyli „kursu”),

„w ćwierć wiatru“ lub „na wiatr” (wiatr dmie zprzodu i zboku),

Położenie, gdy kajak stoi dziobem pod wiatr, nazy­wamy „do łopotu” lub „w dryfie”, gdyż wówczas żagle nie pracują i łopoczą, a łódź dryfuje do tyłu. Najszybszy jest kurs w „3/4 wiatru”, najwolniejszy „na wiatr”. Tym ostatnim można jechać tylko posiadając miecze.

Jeżeli kajak przechodzi z kursu „1/4” w „1/2“ z „1/2“ w „3/4„, z 3/4“ w „pełny“, to mówimy, że zaczyna iść „pełniej” lub że „odpada od wiatru”.

Jeżeli zmiana kierunku odbywa się odwrotnie, od peł­nego do „1/4″ wiatru, to mówimy, że łódź idzie „ostrzej” do wiatru. O żaglówce, która ma skłonność do odpada­nia od wiatru, mówi się, że jest „zawietrzna“. O idącej coraz to ostrzej do wiatru — „nawietrzna“. Cecha lek­kiej nawietrzności jest dla kajaka korzystna, natomiast zawietrzność jest szkodliwa.

Nawietrzność i zawietrzność można regulować przesu­wając żagle i balast do przodu lub tyłu.

 

Żeby kajak był:

nawietrzny — trzeba obalastować dziób, dodać żagli ztyłu,

zawietrznij — trzeba obalastować rufę, dodać żagli zprzodu.

Zależnie od tego, czy „hals” (dolny przymasztowy róg żagla) jest z prawej, czy lewej strony, mówimy, że kajak płynie „prawym halsem“ lub „lewym halsem“.

Żaglówka niesie żagle zawsze po stronie zawietrznej. Najkorzystniejsze jest ustawienie żagli w płaszczyźnie dwusiecznej kąta zawartego między kierunkiem wiatru, a kursem.

Przy kursie pełnym wiatrem hals jest dowolny; przy dwóch żaglach, można wyrzucić jeden żagiel na prawo, drugi na lewo. Jazda pełnym wiatrem powoduje niebez­pieczeństwo przerzucenia żagla — „zmiany halsu”, co połączone jest z gwałtownem chybotnięciem kajaka (grozi wywrotka). Zdarza się to wówczas, gdy błąka­jący się wiatr złapie żagiel ze strony zawietrznej.

„Lawirowaniem” nazywamy jazdę zygzakiem, gdy zmieniamy kurs i hals.

Rozróżniamy zwroty: „przez sztag“ i „przez rufę“.

Zwrot przez sztag mamy, gdy kajak zwraca do wia­tru, idąc coraz to ostrzej, aż do łopotu, poczem przechodzi na drugi hals i odpada od wiatru aż do wejścia na nowy kurs. Aby wykonać zwrot przez sztag, trzeba płetwę sterową położyć na stronę nawietrzną. W pozycji „do łopotu“, gdy kajak ożaglowany „namyśla“ się trzeba mu pomóc, zarabiając wiosłem po stronie zawietrz­nej. Żagiel przechodzi sam na drugą stronę. Po zwrocie, należy pojechać nieco pełniej, aby nabrać pędu i dopiero wtedy wziąć właściwy kurs. Żaglowe kajaki mieczowe robią zwrot bez pomocy wiosła, muszą mieć jednak roz­pęd.

Zwrot przez sztag jest zupełnie bezpieczny.

Zwrot przez rufę robimy, odpadając od wiatru (idąc coraz to pełniej). Płetwę steru należy położyć na stronę zawietrzną. Szkoty żagla wypuszczamy, jak przy jeździe pełnym wiatrem, poczem szybko zmieniamy hals. Na­stępnie, „wybierając“ (skracając) szkoty, wchodzimy na nowy „kurs”. Przy silnym wietrze, zwrot przez rufę jest zawsze ryzykowny. Nie wymaga jednak pomocy wioseł i daje się wykonać nawet przy najsłabszym wie­trze.

Stawiamy, opuszczamy żagle, naprawiamy „awarje” (uszkodzenia), zawsze stojąc „do łopotu”.

Odjeżdżać i dojeżdżać należy, o ile to możliwe, z pozycji „do łopotu”. Nigdy zaś pełnym wiatrem.

Przy dojeżdżaniu, należy zwolnić pęd przez wypu­szczenie wiatru z żagli (zluzowanie szkotów) (uważać na wanty!).

Komendy przy żeglowaniu na kajaku są następujące:

„Żagle (grot, bezan, fok) staw!“ „Żagle (g„ b., f.) precz!“. „Szkoty (g., b„ f.) wybieraj (luzuj)!“. Fały (g., b., f.) obłóż (luzuj)!“. „Cumę oddaj (rzuć, wybie­raj, ułóż)!“. „Żagle zwiń (zarefuj)!“. „Zwrot przez sztag (przez rufę)!“. „Do łopotu”. „W ¼  (1/2, ¾ wiatru, pełny wiatr)!“. „Pełniej!“. „Ostrzej!“.

Kajaki idące pod żaglami obowiązują przepisy drogi wodnej, odnoszące się do żaglowców.