WIOSŁA i POZOSTAŁE WYPOSAŻENIE KAJAKA
Harcerze z gimnazjum nr 2 w Nowym Sączu, przy swoich kajakach. Rok 1933
Niezbędnem dopełnieniem kajaka jest dwupiórowe wiosło. Służy ono nie tylko do napędu łodzi, lecz również do sterowania i hamowania.
Wiosło musi być lekkie (1200 — 1400 g, regatowe, o drążonem drzewcu, nawet 800 g), w miarę długie (260 — 270 cm, na szerokich kajakach 300 cm).
Średnica drzewca w miejscach chwytu 35 mm, u nasady pióra 30 mm, długość pióra 40 — 45 cm, a szerokość 14 — 16 cm. Krawędź zewnętrzna grubości 10 mm powinna być okuta miedzią (tak jednak, by rogi były zaokrąglone).
Ze względu na poręczność, wiosło kajakowe powinno być dwudzielne. Złączenie — z mosiężnych tulei, wsuwanych szczelnie jedna w drugą, a okutych na końcu drzewc. Długość tulei obejmującej wynosi 15 — 20 cm. Złączenie tulei na tak zwane zamknięcie bagnetowe powinno jednak umożliwiać ustawianie piór pod kątem 90° (ważne przy jeździe pod wiatr).
Od strony garnącej, pióra są łopatkowato wgłębione. Odwrotna strona posiada grzbiet, nadający pióru moc, sztywność i sprężystość. Wiosła fabryczne mają pióra doklejane do drzewc.
Wiosła muszą być starannie lakierowane, ze względu na to, że są szczególnie narażone na namakanie i uszkodzenia. Wyjątek stanowi rękojeść (odręczna), z której lakier zdrapujemy, by lepiąc się nie odparzał rąk. Ściekaniu wody wzdłuż drzewca zapobiegają gumowe pierścienie ściekowe. Przed odgniataniem dłoni chronią gumowe uchwyty (mankiety — używane również przez tenisistów na rakiety).
Wiosło kanadyjskie czyli kopyść powinno mieć długość równą wysokości wioślarza. Stosunek pióra do drzewca wynosi 1:1. Drzewce w górnej części posiada główką, w dolnej — pióro, szerokości 14 — 16 cm. Najlepsze są sprężyste kopyście z jesionu.
Gotowy kajak — to niezamieszkały dom. Aby zapewnił wygodę i bezpieczeństwo, trzeba go urządzić, umeblować.
Pomysłowość wielu pokoleń włóczęgów sprawiła, że dziś skromnemi środkami da się osiągnąć względny komfort, pozwalający na przyjemne wycieczkowanie przez wiele tygodni i w każdą pogodę. Wyposażenie kajaka musi zabierać jak najmniej miejsca i być jak najlżejsze. Często jeden przedmiot spełnia parę funkcyj: np. materacyk namiotowy w nocy służy do wygodnego spania, w dzień — spełnia rolę fotela, a w razie wywrotki :— jest przyrządem ratunkowym.
Na czele urządzeń należy postawić te, które zapewniają kajakowi bezpieczeństwo.
W czasie poważniejszej wycieczki na dużych rzekach, jeziorach czy morzu, w razie fali lub wiatru grozi w każdej chwili wywrotka. Przezorność wymaga, aby być przygotowanym na jej przyjęcie. Wywrócony kajak nie powinien tonąć, będąc obciążony bagażem i załogą. Do utrzymania kajaka na wodzie służą: komory powietrzne w postaci skrzynek wodoszczelnych, zalutowane blaszanki, umieszczane w dziobie i rufie łodzi, wreszcie najwygodniejsze dętki gumowe dostatecznej wielkości, dowolnego kształtu, mogące jednocześnie na postoju służyć do zabawy.
Prócz tego, jako przyrządy ratunkowe służą poduszki na siedziska, poduszki na oparcia, materacyki. Szczególnie narażone na wywrotkę są kajaki przeżaglowane; w tym wypadku dobrze jest wzdłuż burt przypiąć t. zw. stateczniki, długości ok. 3 m.
Poza względami bezpieczeństwa, najważniejsza jest kwestja wygodnego siedzenia. Złe siedziska powodują bolesne odparzenia „siedzenia“ i pleców, męczą mięśnie całego tułowiu, zmuszają do ciągłych odpoczynków i „kręcenia się“, co utrudnia wiosłowanie. Bardzo wygodne są dziurkowane „talerze“ klejonkowe, używane do krzeseł (chudo lakierować!). Siedzisko powinno lekko opadać ku tyłowi (różnica poziomów — ok. 3 cm).
Oparcia na plecy, umieszczone na wysokości łopatek, muszą być ruchome (obracać się około osi poziomej), aby nie uciskały brzegami ciała, i wygięte łukowato (wypukłą stroną do pleców). Nie powinny również uciskać kręgosłupa (najlepiej jest, gdy w środku oparcia biegnie szpara szerokości ok. 12 cm. Oparcia te należy skąpo lakierować, gdyż gęsty lakier przykleja się do ciała i odparza. W czasie dłuższych wyjazdów, na siedziska i oparcia nakłada się poduszki pneumatyczne, bądź też wypchane kapokiem, trawą morską, sianem lub włosiem. Poduszki najlepiej obszywać grubem płótnem lnianem (zbyt gładkie materjały odparzają). Bardzo praktyczne są materacyki namiotowe, pneumatyczne lub wypychane. Materacyki można sporządzić łatwo z dętek rowerowych (4 — 5 dętek na materacyk). Materacyki i oparcia przywiązuje się do kajaka tasiemkami.
Fartuch, opinany na burtnicy, chroni wnętrze kajaka od wody w czasie deszczu lub dużej fali. Musi być szczelny lecz jednocześnie łatwo odpinalny w razie wywrotki. Fartuchy szyje się z cienkiego lecz gęstego płótna namiotowego lub specjalnej materji gumowanej. Zamocowuje się go, przypinając kryto do burtnicy dobremi zatrzaskami lub też obtykając we wrębek (felc), wycięty w listwie burtnicy. Brzeg fartucha musi być sztywny; w tym celu obszywa się go twardą, nieciągliwą taśmą (szerokości 3 cm) lub też wzdłuż brzegu szyje się pochwy, w które wchodzą cienkie listewki drewniane (przy zapięciu zatrzaskowem). Na rogach narażonych szczególnie na rozdarcie daje się naszywy. W fartuchu wycięte są otwory dla załogi. Mają one kształt „kominów“, wysokości 20 — 30 cm. „Kominy” te opinają szczelnie tułów wioślarza. W tym celu posiadają w górnym brzegu ściągaczki gumowe lub sznurkowe. Prócz tego, aby fartuch przy wiosłowaniu nie opadał, posiada taśmy nakładane na kark. Zboku lub przodu (w stosunku do wioślarza) znajdują się kryte zapięcia na zatrzaski lub błyskawiczne (te ostatnie bardzo dobre, jeśli w wyborowym gatunku).
Na bagaż kajak posiada wolne miejsca w części dziobowej i rufowej. Często robi się specjalny luk ładunkowy, zamykany na zameczek. Bagaż drobny, podręczny, przechowuje się w sakwach, zawieszonych wewnątrz łodzi, wzdłuż burt. Sakwy te, w postaci kopert, szyje się z nieprzemakalnej materji i zamyka na guziki, zatrzaski, zapięcia błyskawiczne i t. d. W łodzi nie powinno być przedmiotów, któreby mogły w razie wywrotki wypaść.
Praktyczne są „parawaniki“ z płótna, rozpinane wzdłuż burt, między drabiną podłogi, a falochronem. Za „parawanik” można ładować bezpiecznie różne większe sztuki bez obawy o ich zgubienie.
Bardzo pożytecznym dodatkiem jest ster nożny. Zapewnia on kajakowi większą zwrotność, a przy wietrze — zapobiega przemęczeniu ręki, zmuszanej przy „boczeniu“ kajaka do ciągłego „zarabiania” silniej z jednej strony.
Z dwóch stosowanych systemów: pedałowego i orczykowego, praktyczniejszy jest ostatni.
Najlepsze są stery całkowicie metalowe z opuszczaną płetwą.
Na oprawie steru nasadzona jest drewniana lub metalowa poprzeczka —- sterownica, od której biegną linki sterowe do orczyka, umieszczonego we włazie pod stopami tylnego wioślarza. Orczyk nasadzony jest na podstawkę, przymocowaną do drabiny podłogi.
Jeśli z kajaka ma korzystać parę osób, orczyk musi być przestawiany zależnie od długości nóg sterującego.
Linki sterowe (cięgła) robi się z miękkiej plecionej (niekręconej) linki bawełnianej grubości 4 mm.
Od sterownicy do włazu, linki sterowe biegną ponad tylnym pokładem, skąd przez otwory w tylnej burtnicy dochodzą do orczyka.
Płetwę steru podnosi się linką impregnowaną (smołowaną) grubości 3 mm. Na środku sterownicy umieszcza się bloczek dla tej linki.
Wyposażenia kajaka dopełniają wyszczególnione niżej przedmioty.
C u m k a, służąca do przywiązywania łodzi na postoju. Cumkę długości 5 m, z 6 mm smołowanej linki konopnej, przymocowujemy (najlepiej wpleść na stałe) do ucha, umieszczonego w dziobie. Ucho powinno być mocno wkręcone w stewę, bądź też przynitowane do okucia chroniącego przód łodzi.
Obok ucha umocowuje się tulejkę na proporczyk. Oprawka, wsuwana w tulejkę, powinna umożliwiać pochylenie się „drzewca“ proporczyka w razie zawadzenia o przeszkodę. Najlepsze są oprawki z kawałka sprężyny lub twardej rurki gumowej długości 10 cm.
Proporczyk, w formie klina, o stosunku boków 3:5, powinien mieć: mały 15×25 cm, duży 30×50 cm; wysokość drzewca 35 cm. Barwy proporczyka — klubowe lub związkowe. Używanie proporczyków osobistych nie jest przyjęte.
Wózek składany do przewożenia kajaka po lądzie, bardzo praktyczny przy wycieczkach typu „z wody na wodę“. Cena ok. 30 zł.