TYPY I BUDOWA KAJAKÓW
Kajakiem nazywamy małą, wąską, lekką łódź sportową o śpiczastej rufie, poruszaną zapomocą wioseł jedno lub dwupiórowych, trzymanych swobodnie w ręku t. j. nieopartych o żadne specjalne urządzenia na łodzi.
Cechą charakterystyczną kajaka jest sposób siedzenia załogi w rzędzie, twarzą do kierunku jazdy.
Kajak żaglowy jest to taki kajak z żaglem, którego główną siłą napędową jest żagiel; pod względem budowy, stanowi on typ pośredni między zwykłym kajakiem ożaglowanym, a małym jachtem.
Kajaki sportowe dzielimy na trzy typy. Od pirogowatych canoe indyjskich wywodzi się kanadyjka, potomkiem Rob-Roy’a jest kajak szwedzki (sztywny); od grenlandzkiego kajaka Eskimosów wywodzi się składak.
Kanadyjka wyróżnia się pojemnością i elegancją kształtów, jest zgóry odkryta. Konstrukcja kanadyjki jest bardzo prosta. Do wewnętrznego kila przymocowane są wygięte w kształt U żebra. Kanadyjka posiada ich 15 — 20. Żebra zwierają u góry podłużne listwy (burtnice), biegnące od dziobu do rufy. Na żebrach z obu burt leżą listwy kształtujące. Na szkielecie leżą klepki kładzione do czoła (na styk) lub klejonka. Zewnątrz całe poszycie oklejane jest płótnem, malowane i lakierowane. Luksusowe kanadyjki są budowane z mahoniu, cedru; wówczas nie stosuje się płótna na wierzch.
Kanadyjka nadaje się doskonale do spływu po rzekach o trudnościach nie przekraczających skali B2. Zalety jej występują najbardziej na wodach stojących, na jeziorach, w wąskich kanałach, wśród szuwarów, mokradeł. Pozwala na dużą swobodę ruchów, jest więc doskonałą łodzią dla sportowca- rybaka, myśliwego. Ze względu na możliwość noclegu w łodzi, nadaje się doskonale do wędrówek po wodach o mało dostępnych brzegach, jak również do towarzyskich wyjazdów sobótkowych (na week-end). Choć falę kanadyjka znosi dobrze, na większe kołysanie należy zaopatrzyć wierzch w nieprzemakalny fartuch, aby uchronić łódź od zalania i zatopienia.
Ze względu na lekkość, kanadyjka da się łatwo przenosić; mimo to, z uwagi na nierozbieralność, dalszy jej transport jest kłopotliwy. Kanadyjki rozpowszechniły się głównie w Ameryce oraz we Francji i w Czechosłowacji, gdzie znakomita większość kajaków należy do tego typu. U nas ma warunki rozwoju w województwach środkowych i wschodnich. Jak dotąd, jest jeszcze w Polsce łodzią rzadko spotykaną.
Kajak szwedzki posiada konstrukcję sztywną, jest nierozbieralny. Na drewnianym szkielecie leży poszycie. W zależności od sposobu wykonania, mamy budowę:
a) klinkier – klepka na zakładkę;
b) karweel – klepka do czoła (na styk);
c) klejonkową – poszycie wygina się z arkuszy klejonki (dykty);
d) szwedzką płócienną – poszycie z płótna brezentowego, malowanego i lakierowanego, rozpiętego na sztywnym szkielecie drewnianym;
e) klejonkowo – płócienną – klejonkowa, obciągana i oklejana zwierzchu płótnem;
f) diagonal – oklepkowanie z krzyżujących się taśm drewnianych
g) scharpie – płaskodenna z desek
h) skypjak – skośnośnodenna z desek.
Spotyka się również kajaki szwdzkie z metalu, masy (fibra) i t. d.
Kajak sztywny jest najpopularniejszym i najtańszym (50 – 200 złotych) typem kajaka. Nadaje się do budowy własnemi siłami. Jest na ogół szybszy od pozostałych typów.
Wada jego jest duży ciężar. W handlu istnieje dużo typów tych kajaków. Zostały wydane plany ich budowy.
Składak, jak już sama nazwa wskazuje, jest to kajak rozbieralny. Na szkielecie, złożonym z krótkich, wygodnych do noszenia części, obciągnięta jest opona gumowa lub płócienna. Dzięki małemu ciężarowi, łatwo go przenosić, przewozić koleją, samochodem. Dzięki lekkości i sprężystości konstrukcji oraz zaletom nautycznym zyskał sobie przydomek „pana wszelkich wód”, jest on najnowocześniejszą i najwszechstronniejszą łodzią turystyczną.
Składaki spopularyzowały się bardzo po wojnie światowej głównie w krajach Europy Środkowej; w Polsce, znane odniedawna, zdobyły już wielu zwolenników. Do ostatnich czasów importowane z zagranicy, dziś są wyrabiane wraz z całym sprzętem pomocniczym w kraju w doskonałym gatunku.
Kajaki dzielimy na kategorje: wędrownych (turystycznych), wyścigowych i spacerowych.
Od kajaków wędrownych żądamy bezpieczeństwa, wygody i mocy. Szybkość stawiamy na dalszym planie.
Natomiast kajaki wyścigowe (regatowe) za główny cel mają szybkość. Są smukłe, lekkie, zgrabne, zato mniej wygodne i bardziej wywrotne.
Pośredni typ stanowią kajaki spacerowe, lżejsze i szybsze od wędrownych, nie nadające się jednak do dalszych wędrówek.
O kajaku żaglowym mówię w osobnym rozdziale.
Osobną kategorję łodzi sportowych, zbliżonych do kajaków, stanowią wąskie płaskodenki t. zw. pounty, na których jeździ się żerdkując czyli ,,na pych”.
W Polsce kajaki tego typu są jeszcze nieznane, w Anglji natomiast jest to bardzo popularny rodzaj łodzi.
Możnaby wprowadzić „pounty” i u nas, tem bardziej, że mamy prototypy własne w rybackich „śpiczakach”, „lejtakach” i „duszehubkach”.