STANY WÓD I BRZEGI RZEK
STANY WÓD.
Spływ rzekami zależy od stanów wód (wodostanów). Rzeki nasze mają wysokie wodostany wiosną (roztopy, t. zw. zrutka) i późną jesienią (szarugi), a niskie zimą i latem, przyczem minimum przypada na wrzesień i początek października. Rzeki płynące z gór mają prócz tego przybór letni („świętojanka“), związany z tajaniem śniegów w górach. Na podstawie zestawienia czasów trwania wodostanów, można wykreślić krzywą wodostanów, charakteryzującą możliwości nawigacyjne na danej rzece. Dla turystyki ważniejszy jest wykres, przedstawiający średnie wodostany w poszczególnych miesiącach.
Znajomość wodostanów jest niezbędna dla turysty wodnego.
Małe rzeczki górskie są dostępne dla spływu tylko okresowo, w czasie wysokich, a niektóre i średnich stanów wody.
Naogół wysoki stan wody jest korzystny dla jazdy. Szybkość przepływu jest większa, woda rozlana szeroko ¡pozwala dotrzeć do miejsc normalnie niedostępnych. Natomiast orjentacja jest utrudniona, ostrzegawcze fale nad przeszkodami nikną, woda toczy się nie wysokim pluskiem, a szeroką falą, jak po przejściu statku. Mętna toń nie pozwala przejrzeć, co się kryje w jej wnętrzu, to też łatwo najechać na zatopione umocnienia brzegów, kołki. Zwiększony naogół stopień trudności wymaga większej sprawności kajakowca. Przy bardzo wysokich wodach powodziowych, zbyt niskie kładki, mostki są często nie do przebycia. Również przepusty, jazy nie zawsze są wówczas dojezdne. Pamiętać należy, że na nieuregulowanych rzekach przybór znacznie zmienia koryto — wypłukuje i przenosi mielizny, obrywa brzegi, niesie prądowinę (zwalone drzewa). To też w czasie przyboru i w czasie opadania wód nie można jeździć „naoślep“, ,,napamięć” — gdyż łatwo skończyć wycieczkę ,,na kołku”. Zmiany koryta spowodowane powodzią są nieraz bardzo znaczne.
W czasie powodzi kajak, dzięki swemu małemu zanurzeniu i łatwości manewrowania, jest niezrównaną łodzią ratunkową.
Zapowiedzią przyboru jest płynąca rzeką piana i mętnienie wody. Opadanie wód zwiastuje woda coraz czystsza. Szybkość fali powodziowej na Wiśle pod Warszawą wynosi około 5 km/godz.
Wody niskie, naogół łatwiejsze, uniemożliwiają często wogóle jazdę. Wybór nurtu dojezdnego (wartówki) jest dość łatwy; należy kierować się ciągiem rozpluskanej wody. Na przemiałach i mieliznach mimo to często wypada wysiadać i kajak przeprowadzać w ręku. Przy niskiej wodzie również i przepusty mają zbyt małą głębokość na pochylni i nie nadają się do jazdy.
BRZEGI.
Brzegi wielu rzek są regulowane i umacniane. Regulacja polega na wyrównaniu biegu przez unormowanie spadków, szerokości, głębokości. Celem zwiększenia szybkości i związanej z tem zdolności transportowej rzeki (wypłukanie mielizn), zwęża się koryto przez obudowę brzegów. Najczęstszym typem są tamki poprzeczne (ostrogi, główki) z kamienia, faszyny i t. p. Przy brzegach wypukłych, system tamek poprzecznych uzupełniają tamy podłużne — opaski (spotykane często na rzekach górskich). Do tamek i opasek nie należy się zbliżać, gdyż w ich pobliżu tworzą się niebezpieczne wiry i prądy. Szczególnie groźne są tamki zatopione, na których łatwo rozpruć kajak.
Brzegi umacnia się faszyną. (Przy dojeździe do brzegu uważać na kołki). W miastach i na odcinkach skanalizowanych, spotyka się brzegi ujęte w bulwar. Ten typ brzegów jest niewygodny do lądowania i wodowania.