O KAJAKU I KAJAKARSTWIE
Sport kajakowy należy do grupy sportów przestrzennych, jak narciarstwo i żeglarstwo. Kajakarstwo jest nietylko wymyślną rozrywką, ale i umiejętnością praktyczną, w której zawarte zostało bogate doświadczenie wieków.
Sport kajakowy rozwija się pod hasłem Przygody, wielkiej wędrówki, współżycia z przyrodą.
Choć i wśród kajakowców nie brak regatowców, zapamiętałych wyścigowców czy „pożeraczy kilometrów, nie oni nadają ton temu sportowi, wiernemu hasłom włóczęgi, wyłożonym przez twórcę współczesnego kajakarstwa i narciarstwa — Frithjofa Nansena.
Przyczyną sukcesów kajaka są jego wartości turystyczne. Istnieją łodzie szybsze, istnieją obszerniejsze, nie ma jednak łodzi równie wszechstronnej, skupiającej naraz tyle zalet.
Nie bez następstw jest fakt, że kajakarstwo wprowadzili do sportu urodzeni włóczędzy -— alpiniści, narciarze. Wśród wzgórz Bawarji narodził się pierwszy składak. I dziś, mimo zdobycia przez kajak zarówno rzek
górskich, jak i nizinnych, ton kajakarstwu nadają „górscy marynarze” .
Spójrzmy zkolei na zalety kajaka jako łodzi turystycznej.
Taniość, a więc dostępność dla mas. Kajak jest tani zarówno do nabycia, jak i w użytkowaniu. Opłaty za przystań, dozór, są minimalne lub odpadają zupełnie.
Prostota. Kajak da się zbudować domowemi środkami, co udostępnia go każdemu. Technika jazdy nie wymaga długiej nauki. Rumanie (wiosłowanie na kajaku) jest czynnością naturalną.
Lekkość. Kajak można samemu wynieść z wody, przenieść przez przeszkodę. Można go przewieźć w wagonie bagażowym, płacąc jedynie za 20 kg bez względu na rzeczywisty ciężar. Inne typy łodzi, dłuższe od kajaka, muszą opłacać wysoką taryfę, co utrudnia przewóz koleją.
Rozebrane składaki wozi się w przedziale kolejowym darmo.
Przenośność kajaka pozwala przerzucać się z wody na wodę, poznawać nietylko parokilometrowy odcinek rzeki koło przystani, lecz wody całej Polski. Wyjazdy zagranicę, dzięki udogodnieniom celnym, są wielce ułatwione.
Kajak nie jest namiastką dużej łodzi. Mimo swej prostoty i drobnych wymiarów, jest łodzią doskonale przystosowaną do wygodnego wędrowania po wodach wszelkich typów. Przed kajakiem stoją otworem górskie potoki, rzeczułki, gdzie docierała jedynie tratwa,
strugi i rzeki nizinne, jeziora, a nawet morze! Na górskich wodach nie ma współzawodnika, na morzu przewyższa każdą z łodzi śródlądowych. (Nie dziw — powstał na oceanie).
Na kajaku odbył podróż z pod Tatr aż do Aten dr. W. Korabiewicz z Wilna. I pokonał wszystkie przeszkody, mimo, iż kajak jego kosztował zaledwie sto złotych.
Żeglarstwo na kajaku nie jest śmieszną zabawką. Kpt. Prószyński na kajaku długości zaledwie 4,5 m przebył pod żaglem długi szlak z Warszawy przez Szczecin do Kopenhagi. Dziś, gdy żeglarstwo staje się sportem wybranym, kajak żaglowy ma poważne znaczenie, jako „elementarz żeglarski“.
To też, gdy spotkacie ,,niewiernych Tomaszów“ lub zagorzałych regatowców torowych, kpiących sobie z waszej wątłej łódeczki, wiedzcie, że są jak ten anegdotyczny ślepiec (J. C. Maccurday’a), który obmacawszy ogon słonia z uporem utrzymywał, że słoń to coś w rodzaju grubej liny. Przebaczcie im, może zczasem i oni przejrzą.
PRZEDMOWA I WSTĘP
W ciągu paru lat, kajakarstwo stało się sportem powszechnym — narodowym. Od Najwyższego Dostojnika — Pana Prezydenta Rzeczypospolitej, aż po bezimiennego biedaka, który z byle czego kleci swą wątłą łódeczką, cały naród przez uprawianie sportu kajakowego manifestuje swą orjentację morską.
Dla tych, którzy widzieli imponujący spływ „przez Polskę do morza’, potrzeba podręcznika technicznego jest oczywista. Kajakarstwo jest sportem indywidualnym, samotniczym; dla ogółu — tylko książka może być tym nauczycielem, który wytknie błędy, podzieli się doświadczeniem.
Opracowując ,,Podręcznik kajakowca”, czerpałem obficie ze źródeł obcych, starałem się jednak zawsze w pierwszym rzędzie uwzględniać swoiste potrzeby polskie. Stąd może inne „proporcje” poszczególnych działów, niż w literaturze zagranicznej — rzucający się v oczy przerost kajakarstwa nizinnego i turystyki. Dział „Wody”, wstawiłem w tym celu, aby nauczyć patrzeć na zjawiska zachodzące w terenie jak na logiczny łańcuch przyczyn i skutków oraz aby wykazać, że żywioł ujarzmia się nie fantazją, zgadywaniem, trafem, a zwykłem logicznem myśleniem, opartem o analizę wyników obserwacyj.
„Podręcznik kajakowca’ ukazuje się już po właściwym sezonie. Obfitość materjału nie pozwoliła ukończyć książki na czas. A propos sezonu, to może umieszczony na okładce Eskimos przekona i zachęci do rozciągnięcia tego pojęcia poza wąskie ramy lata. Przedwiośnie, wiosna, jesień, a nawet niekiedy zima — są równie piękne.
Rozporządzając odpowiednim wyposażeniem, kajakarstwo można doskonale uprawiać mimo chłodów, choć pora nie nadaje się już do plażowania.
Na zakończenie, niech mi wolno będzie podziękować za pomoc Zarządowi Polskiego Związku Kajakowego w osobach p.p. płk. dypl. Zieleniewskiego i mjr. Sekundy, a za użyczenie pięknych zdjęć fotograficznych — p. mjr. Herfurtowi, kierownikowi referatu fotogrametrycznego W. 1. G.l biurom wytwórni ,,Metro Goldwyn Meyer” i „Uniwersal“ oraz p. p. L. Jabrzemskiemu, T. Morawkowi, W. Ostrowskiemu i H. Pogorzelskiemu.
Głównej Księgarni Wojskowej należy się niemniejsza wdzięczność za podjęcie się wydawnictwa i staranną szatę.
Antoni Heinrich (Tonny)
Jedną z charakterystycznych cech XX wieku jest żywiołowy POWRÓT DO PRZYRODY.
Katastrofalny stan zdrowotny i moralny mas miejskich, grożące cywilizacji wyjałowienie i upadek — musiały zrodzić zdrowy odruch pod hasłem odrodzenia człowieka, przez powrót do wiecznych źródeł naturalnego życia,
Maszyna niszczy człowieka. Celem jej jest standart. Standaryzuje się wszystko: tryb życia, wychowanie rozrywki. Zamiast człowieka – twórcy, urabia się istotę nijaką — człowieka tłumu, mechanicznego roba, o wyznaczonej przez organizację funkcji. Na jedno kopyto urabia się miljony ludzi! Wzamian za techniczne ułatwienia życia, zabiera się radość i wolność.
Nić wiążąca człowieka z przyrodą została zerwana. Nowoczesny rob nie rozumie przyrody, zostawiony z nią sam na sam okazuje się bezradnym niedołęgą. Wojna światowa wykazała całą nędzę jednostronnej cywilizacji. Zrozumiano, że należy kształtować całego człowieka, korzystając z potężnych sił, jakie daje przyroda.
Turystyka jest nowoczesną formą współżycia cywilizowanego człowieka z przyrodą.
Na morzu, w górach, wśród lasów, rzek i jezior — człowiek tłumu odnajduje swą wartość, przestaje się czuć popychadłem organizacji, staje się panem siebie.
W wędrówkach, w walce, odkrywa nowe bezcenne skarby, których zasklepiony w kręgu interesów miejskich nie dostrzegał i nie doceniał. Uczy się rozumieć życie przyrody. Przed jego zdumionemi oczyma przesuwa się przecudny film, mówiący o historji ziemi, dziejach kraju, życiu roślin i zwierząt.
Przyroda daje poznać swe żelazne prawa, zdradza swe tajemnice, po królewsku obdarza włóczęgę, przychodzącego z prostem sercem, ciekawem okiem i czujnem uchem. Niezrozumiałe rebusy geologiczne nabierają życia, treści. Poznajemy życie kraju w przekroju od strony „nieoficjalnej“. Oglądamy najpiękniejsze okolice i zabytki, wglądamy w troski zapobiegliwego ludu nadbrzeżnego. Zdała od gwaru miast pływamy, żeglujemy. Jak praojcowie, palimy ognisko, krzątamy się koło swego małego gospodarstwa. Cieszy nas łątka zawieszona w powietrzu nad płótnem namiotu, wzrusza tragedja gonionej przez szczupaka stynki. Cały świat staje się piękny, radosny, bliski… mimo „kryzysów”, jesteśmy szczęśliwi…
Przed paru jeszcze laty, kajak był rzadkim gościem na naszych wodach. Dziś rzeki całej Polski zaroiły się od ruchliwych łódeczek. A wraz z kajakiem dociera do serc idea morska.
Wśród tysięcznych rzesz bezimiennych wędrowców tkwi niejedna dzielna dusza.
Może już wkrótce odmieni się sieroca dola zapuszczonych dróg wodnych.
Może znajdzie się wielki realizator marzeń Żeromskiego, co, zakochany w pięknie naszych rzek, sprawi, że pracowity polski lud
„…obwałuje je wreszcie niezłomnemi tamami, zabezpieczy na zawsze złotodajne niziny, wielkiemi pracami wymiecie nierówności dna, rozległe mielizny, brózdy i wzgórza, fałdy i jamy ze stromemi ścianami, studnie kilkusążniowej głębiny, wywiercone przez nagłe wiry. Powiększy i unormuje głębokość żeglowną, ułatwi ruch lodów.
Zaginie w Wiśle odwieczna, bezpłodna łacha i odwieczny rokroczny zator, czterokrotna co roku powódź, samopas i niewolniczo, niszczycielsko i obłędnie chodząca masa wód.
Podjęte znowu zostanie dzieło Wielkiego Kazimierza”.